Reglamentowanie działalności gospodarczej

Obowiązujące przepisy przewidują dużą swobodę w zakresie prowadzenia działalności gospodarczej. W praktyce oznacza to, że w większości wypadków można założyć firmę i prowadzić ją w wybranej przez siebie formie. Jednak ustawodawca przewidział pewne wyjątki. Otóż w niektórych przypadkach, aby prowadzić biznes, trzeba uzyskać koncesję, zezwolenie, posiadać określone uprawnienia zawodowe albo posiadać konkretny sprzęt lub warunki lokalowe.

Rodzaje ograniczeń w prowadzeniu działalności

Prawo przedsiębiorców przewiduje reglamentację działalności gospodarczej obejmującą następujące formy prawne:

• koncesje na działalność gospodarczą,
• zezwolenia na działalność gospodarczą,
• wpis do właściwego rejestru działalności regulowanej.

W przypadku niektórych działalności gospodarczych przedsiębiorca może potrzebować licencji. Dotyczy to przede wszystkim firm, których prowadzenie wymaga posiadania specjalnego wykształcenia lub uprawnień do wykonywania określonych zawodów, np. rzeczoznawcy majątkowego, architekta, przewoźnika drogowego. W praktyce licencja ma taki sam skutek jak zezwolenie - oznacza zgodę na podjęcie i wykonywanie działalności gospodarczej, a jednocześnie potwierdza posiadanie określonych uprawnień.

Koncesja to pozwolenie na działalność gospodarczą objęte największymi rygorami. Koncesje na działalność gospodarczą mają zastosowanie w dziedzinach o szczególnym znaczeniu ze względu na bezpieczeństwo państwa lub obywateli albo inny ważny interes publiczny. Chodzi tu o takie dziedziny działalności, które z uwagi na ważny interes publiczny muszą być poddane najmocniejszej formie reglamentacji. Koncesji udzielają ministrowie właściwi ze względu na przedmiot działalności. Organ koncesyjny może odmówić udzielenia koncesji, ograniczyć jej zakres w stosunku do złożonego wniosku albo odmówić zmiany koncesji. Uzyskania koncesji wymaga m.in. prowadzenie działalności w zakresie ochrony osób i mienia.

Dana działalność może wymagać zezwolenia, tylko jeśli zostało to wprost określone w przepisach. Zezwolenia są wydawane po sprawdzeniu, czy przedsiębiorca jest w stanie i ma możliwości techniczne lub organizacyjne wykonywania określonej działalności gospodarczej. Przedsiębiorca musi spełniać warunki wykonywania tej działalności określone w przepisach. Zezwolenie ma formę decyzji administracyjnej i jest wydawane w trybie postępowania administracyjnego. Może zawierać warunki specjalne, które także trzeba spełnić. Zezwolenie jest wymagane np. przy sprzedaży detalicznej alkoholu, prowadzeniu apteki ogólnodostępnej czy zbieraniu odpadów.

Działalność regulowana jest najprostszą formą reglamentacji działalności gospodarczej w Polsce. Wymaga od przedsiębiorcy:

• spełnienia określonych warunków jej prowadzenia,
• złożenia wniosku o wpis do rejestru działalności regulowanej,
• złożenia oświadczenia o spełnianiu warunków wymaganych do wykonywania tej działalności (jako załącznik do wniosku).

Przedsiębiorca podlegający wpisowi do CEIDG może złożyć wniosek wraz z oświadczeniem również w urzędzie gminy, wskazując organ prowadzący rejestr działalności regulowanej. Rejestry działalności regulowanej są jawne i każdy może je przeglądać za pośrednictwem organu, który je prowadzi. W rejestrze są ujawnione dane dotyczące firmy, NIP lub - na wniosek organu - inne dane, ale tylko te, które są zgodne z przepisami o ochronie danych osobowych.

Zgłaszanie zmian

Wszelkie zmiany w funkcjonowaniu firmy mające związek z uzyskaną koncesją, zezwoleniem czy wpisem do rejestru działalności regulowanej muszą być zgłaszane organowi, który daną decyzję wydał np. o udzieleniu zezwolenia. Przykładowo, w przypadku gdy wspólnicy spółki cywilnej posiadają zezwolenia na sprzedaż alkoholu w restauracji, zmiany składu osobowego takiej spółki będą miały wpływ na ważność zezwolenia. Art. 18 ust. 12 pkt 4 ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz. U. z 2023 r. poz. 165 ze zm.) stanowi, że w przypadku zmian składu osobowego w spółce cywilnej, wygaśnięcie zezwolenia następuje już z mocy prawa i nie jest potrzebna do tego żadna decyzja administracyjna organu wydającego zezwolenie. Aby jednak uniknąć konieczności opłacenia np. kolejnej raty opłaty za zezwolenie na sprzedaż alkoholu, należy o fakcie wygaśnięcia zezwolenia poinformować wójta, burmistrza lub prezydenta miasta, który takie zezwolenie wydał. Ponadto do obowiązków przedsiębiorcy korzystającego z zezwolenia na sprzedaż alkoholu należy zgłaszanie organowi wydającemu zezwolenie wszelkich zmian stanu faktycznego i prawnego, w terminie 14 dni od daty powstania zmiany (chodzi tu np. o zmiany: nazwy firmy, adresu siedziby głównej firmy, składu wspólników spółki cywilnej, tytułu prawnego do lokalu). Wobec tego trzeba złożyć wniosek o wydanie decyzji o wygaśnięciu zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych przeznaczonych do spożycia w miejscu lub poza miejscem sprzedaży w związku ze zmianą składu osobowego spółki cywilnej. Wzory takich wniosków dostępne są na stronach internetowych urzędów gmin lub miast.