Składki ZUS przy świadczeniu usług w działalności nierejestrowej

Zastanawiam się nad wykonywaniem usług w ramach działalności nierejestrowej. Dotychczas nie prowadziłam własnej firmy.

1) Czy w świetle ostatniej interpretacji Ministerstwa Rozwoju można wykonywać usługi w ramach działalności nierejestrowej, czy jest to forma zarezerwowana tylko dla handlu?

Działalność nierejestrowa (nierejestrowana lub nieewidencjonowana) to drobna działalność zarobkowa osób fizycznych. Taka działalność nie wymaga rejestracji firmy. Mogą ją wykonywać osoby fizyczne, jeżeli przychód z tej działalności w żadnym miesiącu nie przekroczy 50% kwoty minimalnego wynagrodzenia, czyli obecnie 1.745. zł. Od dnia 1 lipca br. limit przychodu zostanie podniesiony do 75% i będzie wynosił 2.700 zł (3.600 zł × 75%). Wspomniany próg kwotowy dotyczy przychodu należnego, a nie dochodu. Drugim z warunków umożliwiających wykonywanie działalności w takiej formie jest nieprowadzenie działalności gospodarczej w okresie ostatnich 60 miesięcy.

Na stronie serwisu rządowego Biznes.gov.pl wśród zalet prowadzenia takiej działalności wymienia się brak konieczności zgłaszania działalności w ewidencji przedsiębiorców (CEIDG), urzędzie skarbowym i GUS (nie nadaje się NIP i REGON), a także brak płatności składek na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne oraz ubezpieczenie zdrowotne z tytułu działalności gospodarczej, płatności comiesięcznych (albo kwartalnych) zaliczek na podatek, płatności podatku VAT, prowadzenia skomplikowanej księgowości. Jednocześnie jednak już od 2018 r. widnieje tam informacja, że jeżeli osoba wykonująca działalność nierejestrową wykonuje umowę o świadczenie usług lub umowę zlecenia, podlega ubezpieczeniom jako zleceniobiorca - podmiot zawierający z taką osobą umowę pełni wtedy obowiązki płatnika składek ZUS i powinien odprowadzić składki. Takie stanowisko wynika również z pisma Ministerstwa Rozwoju i Technologii udostępnionego naszemu Wydawnictwu w dniu 14 marca 2023 r., w którym czytamy, że jeśli dana osoba wykonuje pracę na podstawie np. umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, to umowa taka stanowi już tytuł do ubezpieczeń - zasady te obowiązują od wielu lat. Odpłatne świadczenie usług jest zawsze związane z zawarciem przez strony umowy cywilnoprawnej, nawet jeśli nie ma ona formy pisemnej (tzn. jest zawarta ustnie).

Z powyższego wyjaśnienia wynika, iż działalność nierejestrowa bez konieczności opłacania składek ZUS jest najbardziej opłacalna dla sprzedających towary, również wykonywane samodzielnie.

Takie stanowisko jest w sprzeczne z pierwotnym zamysłem ustawodawcy, który wprowadzał działalność nierejestrową w 2018 r. i reklamował ją jako doskonałą formę m.in. prowadzenia korepetycji przez nauczycieli.

2) Co w takiej sytuacji z ubezpieczeniem w ZUS?

Osoby, które prowadzą działalność nierejestrową, nie są - zgodnie z Prawem przedsiębiorców - uważane za osoby prowadzące działalność gospodarczą. Również przepisy ubezpieczeniowe nie traktują takiej osoby - dla celów ZUS - jako osoby prowadzącej pozarolniczą działalność. Nie ma ona więc obowiązku zgłoszenia się w ZUS jako płatnik składek ani jako osoba ubezpieczona.

Jednak zawarcie umowy zlecenia (lub umowy agencyjnej albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z K.c. stosuje się przepisy dotyczące zlecenia) z osobą, która prowadzi działalność nierejestrową, powoduje dla jej wykonawcy powstanie tytułu do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych (emerytalnego, rentowych i wypadkowego) oraz ubezpieczenia zdrowotnego. Obowiązek zgłoszenia zleceniobiorcy do ubezpieczeń w ZUS - jak już wyjaśniono wcześniej - spoczywa na zleceniodawcy, który jest też zobowiązany do naliczania i opłacania składek za osobę wykonującą umowę zlecenia. Składki ubezpieczeniowe nalicza się zleceniobiorcy od kwoty wypłacanego mu wynagrodzenia. Tak też wynika z interpretacji Oddziału ZUS w Gdańsku z dnia 24 lipca 2018 r., nr DI/100000/43/822/2018.

3) W momencie gdy moje przychody z działalności nierejestrowej przekroczą miesięczny limit, będę musiała zarejestrować firmę w CEIDG. Czy wówczas będę mogła korzystać w ZUS z jakichś ulg w opłacaniu składek?

TAK. Po zarejestrowaniu firmy w CEIDG można skorzystać z 6-miesięcznej ulgi na start.

Z ulgi na start może skorzystać przedsiębiorca będący osobą fizyczną, prowadzący działalność gospodarczą na podstawie wpisu do CEIDG, pod warunkiem że:

• podejmuje działalność gospodarczą po raz pierwszy albo ponownie po upływie co najmniej 60 miesięcy od dnia jej ostatniego zawieszenia lub zakończenia oraz
• nie wykonuje działalności gospodarczej na rzecz byłego pracodawcy, u którego przed dniem rozpoczęcia tej działalności w bieżącym lub w poprzednim roku kalendarzowym wykonywał w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy czynności wchodzące w zakres obecnie wykonywanej działalności gospodarczej.

Preferencja ta polega na tym, że przez okres 6 miesięcy kalendarzowych liczonych od dnia podjęcia działalności gospodarczej przedsiębiorca nie podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym (emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu) i nie ma obowiązku opłacania za siebie składek na te ubezpieczenia (przykład). W okresie trwania ulgi przedsiębiorca ma jednak obowiązek zgłosić się do obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego i opłacać za siebie - jako przedsiębiorcę - składkę zdrowotną.