Sklepy zapłacą za marnowaną żywność

Od 18 września 2019 r. obowiązują przepisy ustawy o przeciwdziałaniu marnowaniu żywności. Określa ona zasady postępowania z żywnością oraz obowiązki sprzedawców żywności w celu przeciwdziałania marnowaniu żywności. Ustawa ta ma także przeciwdziałać negatywnym skutkom społecznym, środowiskowym i gospodarczym wynikającym z marnowania żywności.

Marnowanie żywności stanowi istotny problem środowiskowy, ekonomiczny i etyczny. Marnowanie żywności:

• budzi kontrowersje etyczne w sytuacji wciąż istniejącego problemu niedożywienia części ludności świata,
   
• zwiększa emisję gazów cieplarnianych oraz zużycie energii i powoduje nadmierną eksploatację zasobów naturalnych, w tym wody pitnej,
   
• na etapie wytwarzania i dystrybucji skutkuje utraconymi przychodami oraz koniecznością poniesienia bezpośrednich kosztów utylizacji.

Marnowanie żywności występuje na każdym etapie - od wytwarzania, poprzez przetwarzanie i dystrybucję, kończąc na konsumpcji u ostatecznego konsumenta.

Obowiązek przekazywania żywności

W celu zapobiegania zjawisku marnotrawienia żywności ustawodawca nałożył na podmiot sprzedający żywność obowiązek zawarcia umowy z organizacją pozarządową dotyczącej nieodpłatnego przekazywania żywności. Chodzi tu o żywność spełniającą wymogi prawa żywnościowego, a nieprzeznaczoną do sprzedaży, w szczególności ze względu na wady wyglądu tej żywności albo jej opakowań, z wyjątkiem napojów alkoholowych o zawartości alkoholu powyżej 1,2% oraz napojów alkoholowych będących mieszaniną piwa i napojów bezalkoholowych, w których zawartość alkoholu przekracza 0,5%. Podmiotem zobowiązanym do zawarcia umowy został każdy sprzedawca żywności prowadzący przedsiębiorstwo spożywcze w zakresie sprzedaży żywności w jednostce handlu detalicznego lub hurtowego o powierzchni sprzedaży powyżej 250 m², w której przychody ze sprzedaży żywności stanowią co najmniej 50% przychodów ze sprzedaży wszystkich towarów. Z tym że w okresie 2 lat od dnia wejścia w życie ustawy wprowadzone nią obowiązki dotyczyć będą jedynie sprzedawców żywności prowadzących przedsiębiorstwo spożywcze w zakresie sprzedaży żywności w co najmniej jednej jednostce handlu detalicznego lub hurtowego o powierzchni sprzedaży przewyższającej 400 m². Ustawa przewiduje, że sprzedawca żywności jest zobowiązany do zawarcia pierwszej umowy dotyczącej nieodpłatnego przekazywania żywności na cele społeczne w terminie 5 miesięcy od dnia jej wejścia w życie.

Zakres umowy

Umowa powinna zawierać w szczególności postanowienia dotyczące:

1) czasu i sposobu przekazywania żywności organizacji pozarządowej oraz rodzaju przekazywanej żywności organizacji pozarządowej, z przeznaczeniem jej na wykonywanie przez tę organizację zadań,

2) podziału kosztów odbioru i dystrybucji żywności pomiędzy stronami umowy,

3) przypadków, w których organizacja pozarządowa może zrezygnować lub odmówić odbioru żywności,

4) okresu obowiązywania umowy oraz odpowiedzialności stron za niedotrzymanie warunków umowy, w tym warunków wypowiedzenia.

Kampanie edukacyjne

Ustawodawca zobowiązał również podmioty sprzedające żywność do prowadzenia w jednostce handlu kampanii edukacyjno-informacyjnych w zakresie racjonalnego gospodarowania żywnością oraz przeciwdziałania marnowaniu żywności. Należy przeprowadzać je co najmniej raz w roku przez co najmniej 2 kolejne tygodnie, w każdym dniu działalności jednostki handlu.

Takie kampanie mogą być prowadzone wspólnie z organizacją pozarządową, z którą sprzedawca żywności zawarł umowę dotyczącą nieodpłatnego przekazywania żywności spełniającej wymogi prawa żywnościowego.

Za brak umowy z organizacją pozarządową w zakresie nieodpłatnego przekazywania żywności grozi kara w wysokości 5.000 zł.

Opłata za marnowanie żywności

W myśl przepisów nowej ustawy sprzedawca w razie zmarnowania żywności będzie zmuszony ponieść opłatę. Będzie ona ustalana jako iloczyn stawki opłaty i masy marnowanej żywności. Podstawę obliczenia opłaty stanowić ma 90% masy marnowanej żywności w kilogramach. Ustawodawca przewidział okres przejściowy w zakresie obliczania opłaty za marnowanie żywności. W pierwszym roku obowiązywania nowych przepisów podstawę obliczenia opłaty stanowić będzie 80%, a nie 90% masy marnowanej żywności w kilogramach. Stawkę opłaty ustalono w kwocie 0,1 zł za 1 kg marnowanej żywności.

Wyliczoną opłatę trzeba będzie pomniejszyć o koszty poniesione przez sprzedawcę żywności na prowadzone kampanie edukacyjno-informacyjne oraz o koszty wykonania umowy z organizacją pozarządową, w szczególności o koszty transportu i dystrybucji żywności.

Tak wyliczoną opłatę należy wnieść na rachunek bankowy organizacji pozarządowej, z którą zawarto umowę. Termin na dokonanie tego będzie upływał 30 września roku kalendarzowego, następującego po roku, którego opłata dotyczy. Nie trzeba będzie jej wnosić, jeśli jej wysokość nie przekroczy 300 zł.

Przepisy odnoszące się do opłaty za marnowanie żywności (wytwarzanie odpadów) wejdą w życie pierwszego dnia szóstego miesiąca następującego po miesiącu ogłoszenia ustawy, tj. 1 marca 2020 r.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 19.07.2019 r. o przeciwdziałaniu marnowaniu żywności (Dz. U. poz. 1680 ze zm.)