Wsparcie finansowe dla pracodawców zatrudniających w zakładach osoby skazane

Prowadzę firmę zajmującą się produkcją ogrodzeń, bram i drzwi. Zastanawiam się nad zatrudnieniem dwóch więźniów.

1) W jakiej wysokości należy wypłacać wynagrodzenie za pracę? Czy w takiej sytuacji mógłbym liczyć na wsparcie w postaci dofinansowania jego pensji?

Czytelnik, chcąc zatrudnić osoby skazane, powinien skontaktować się z najbliższą jednostką penitencjarną i skierować do niej swoje zapytanie ofertowe. Zapytanie takie powinno zawierać w szczególności opis prac, ilość osób potrzebnych do pracy i termin jej wykonywania. Osoby skazane można zatrudnić na podstawie skierowania do pracy albo wykonywania pracy zarobkowej w ramach umowy o pracę, umowy zlecenia, umowy o dzieło, umowy o pracę nakładczą lub na innej podstawie prawnej.

Powszechną formą zatrudnienia osób skazanych jest odpłatne skierowanie osób skazanych na podstawie skierowania do pracy. W takim przypadku nie dochodzi do nawiązania stosunku pracy (ani cywilnoprawnego stosunku prawnego) między zatrudniającym go przedsiębiorcą a skazanym. Firma zewnętrzna nie jest więc w takim przypadku pracodawcą skazanego. Osoby wykonujące odpłatnie pracę, na podstawie skierowania do pracy, w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania, podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu. Poza tym osoba skazana, na wniosek, może zostać objęta ubezpieczeniem chorobowym na zasadzie dobrowolności. Tym samym firma zatrudniająca skazanych na podstawie skierowania - jako płatnik składek - ma obowiązek m.in. zgłosić ich do ubezpieczeń społecznych, naliczać za nich i odprowadzać składki ZUS, przekazywać dokumenty rozliczeniowe do ZUS. Zasady finansowania składek społecznych odbywają się tu na zasadach ogólnych dotyczących pracowników, czyli w części przez ubezpieczonych (osoby skazane), a w części przez płatnika składek (firmę, do której zostali skierowani). Osoby skazane, wykonujące odpłatnie pracę na podstawie skierowania, nie podlegają obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego. Jeśli zaś chodzi o odprowadzanie zaliczek na podatek dochodowy, to w tym przypadku ich płatnikiem będzie zakład karny, w którym osoba skazana przebywa.

Pracę świadczyć mogą przede wszystkim więźniowie osadzeni w zakładach otwartych i półotwartych, czyli osoby skazane za lekkie wykroczenia.

Wynagrodzenie przysługujące skazanemu zatrudnionemu w pełnym wymiarze czasu pracy należy ustalić w sposób zapewniający osiągnięcie kwoty co najmniej minimalnego wynagrodzenia za pracę ustalanego na podstawie odrębnych przepisów, przy przepracowaniu pełnego miesięcznego wymiaru czasu pracy lub wykonaniu pełnej miesięcznej normy pracy. Kwota obowiązującego od 1 stycznia do 30 czerwca 2023 r. minimalnego wynagrodzenia wynosi 3.490 zł, a w okresie od 1 lipca do 31 grudnia 2023 r. będzie to 3.600 zł. W przypadku przepracowania niepełnej miesięcznej normy czasu pracy lub niewykonania pełnej miesięcznej normy pracy wynagrodzenie wypłacić należy proporcjonalnie do ilości czasu pracy lub wykonanej normy pracy. W razie zatrudnienia skazanego w niepełnym wymiarze czasu pracy najniższe wynagrodzenie ustala się w kwocie proporcjonalnej do liczby godzin zatrudnienia, biorąc za podstawę kwotę minimalnego wynagrodzenia za pracę.

Z tytułu zwiększonych kosztów zatrudnienia osób pozbawionych wolności przedsiębiorcy zatrudniający te osoby otrzymują ze środków Funduszu Aktywizacji ryczałt w wysokości 35% wartości wynagrodzeń przysługujących zatrudnionym osobom pozbawionym wolności. Wypłata ryczałtu następuje na wniosek przedsiębiorcy. Tak stanowi art. 8 ust. 2 ustawy o zatrudnianiu osób pozbawionych wolności (Dz. U. z 2023 r. poz. 200). Zasady udzielania tych form pomocy uregulowane zostały w rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości w sprawie Funduszu Aktywizacji Zawodowej Skazanych oraz Rozwoju Przywięziennych Zakładów Pracy (Dz. U. z 2017 r. poz. 1069).

Wniosek o wypłatę ryczałtu przedsiębiorca może złożyć po przekazaniu na rachunek bankowy jednostki całości środków na wynagrodzenia osób pozbawionych wolności za okres stanowiący podstawę do naliczenia ryczałtu. Można go składać nie częściej niż co 3 miesiące, zachowując porządek chronologiczny następujących po sobie okresów stanowiących podstawę do naliczenia ryczałtu.

2) Czy przewidziano też inne formy wsparcia dla pracodawców osób skazanych?

TAK. Dodatkowo ze środków Funduszu Aktywizacji podmiotom zatrudniającym osoby pozbawione wolności mogą być przyznawane pożyczki bądź dotacje.

Pożyczka może zostać udzielona do wysokości nieprzekraczającej 75% planowanej wartości zadania. Podmiotowi niezaliczanemu do sektora finansów publicznych oraz podmiotowi niebędącemu przywięziennym zakładem pracy pożyczka może być udzielona, jeżeli w celu zabezpieczenia jej spłaty wniesie poręczenie udzielone przez bank lub gwarancję bankową. Udzielana pożyczka nie jest oprocentowana i wypłacana jest jednorazowo lub w transzach.

Z kolei dotacja może być przyznana do wysokości nieprzekraczającej planowanej wartości inwestycji. Przyznanie jej może być uzależnione od częściowego zaangażowania środków własnych podmiotu w jej realizację.

Tutaj też w określonych przypadkach wymagane jest wniesienie poręczenia udzielonego przez bank lub gwarancji bankowej. Wypłata dotacji dokonywana jest jednorazowo lub w transzach, na zasadach i w terminie wskazanych w umowie. Dodatkowo w umowie określony zostaje czas i zasady zatrudniania osób niepełnosprawnych.

Wniosek o pożyczkę bądź dotację należy złożyć do dysponenta Funduszu Aktywizacji, czyli Dyrektora Generalnego Służby Więziennej. Poddawany jest on dwuetapowej kwalifikacji przez komisję powołaną przez dysponenta Funduszu Aktywizacji.