Podstawa wymiaru składek ZUS

• składki na ubezpieczenia społeczne

Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne dla przedsiębiorców stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż:

• 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (składka w nowej wysokości obowiązuje od 1 stycznia do 31 grudnia danego roku; w 2023 r. najniższa podstawa wymiaru tych składek wynosi 4.161 zł, tj. 60% z kwoty 6.935 zł) lub
• 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia - w przypadku gdy przedsiębiorca ma prawo do ulgi przewidzianej dla osób rozpoczynających działalność gospodarczą (w 2023 r. minimalna podstawa wymiaru tych składek wynosi 1.047 zł, tj. 30% z kwoty 3.490 zł).

Za miesiąc, w którym nastąpiło odpowiednio objęcie ubezpieczeniami społecznymi lub ich ustanie i jeżeli trwały one tylko przez część miesiąca - podstawa wymiaru składek na te ubezpieczenia może być proporcjonalnie pomniejszona o dni, w których przedsiębiorca nie podlegał ubezpieczeniu. Polega to na tym, że kwotę najniższej podstawy wymiaru składek dzieli się przez liczbę dni kalendarzowych tego miesiąca i mnoży przez liczbę dni podlegania ubezpieczeniom.

W przypadku gdy przedsiębiorca prowadzi kilka rodzajów pozarolniczej działalności, składki na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne opłaca tylko z jednej wybranej przez siebie działalności.

• podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne uzależniona od dochodu

Osoby prowadzące działalność gospodarczą na niewielką skalę mogą opłacać za siebie składki na ubezpieczenia społeczne od obniżonej podstawy wymiaru uzależnionej od dochodu. Podstawowym celem tej preferencji jest dostosowanie wysokości obciążeń ponoszonych przez przedsiębiorców z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne do ich możliwości finansowych.

W ramach tzw. małego ZUS składki społeczne mogą opłacać przedsiębiorcy, których roczny przychód z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej w poprzednim roku kalendarzowym nie przekroczył kwoty 120.000 zł. Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne dla tych osób jest ustalana w oparciu o dochód z prowadzonej działalności gospodarczej uzyskany w poprzednim roku kalendarzowym.

Zmniejszenie limitu przychodu

W razie rozpoczęcia, zakończenia lub zawieszenia prowadzenia działalności gospodarczej w ciągu poprzedniego roku kalendarzowego, roczny limit przychodu, od którego zależy prawo do opłacania składek na ubezpieczenia społeczne w niższej wysokości, ulega proporcjonalnemu zmniejszeniu. Dzieli się wtedy kwotę 120.000 zł przez liczbę dni kalendarzowych w poprzednim roku kalendarzowym i mnoży przez liczbę dni kalendarzowych prowadzenia firmy w poprzednim roku kalendarzowym. Otrzymany wynik zaokrągla się do pełnych groszy w górę, jeśli końcówka jest równa lub wyższa niż 0,5 grosza lub w dół, jeśli jest niższa niż 0,5 grosza (przykład 1).

Liczba dni prowadzenia działalności odpowiada liczbie dni, w której przedsiębiorca podlegał z tego tytułu w poprzednim roku ubezpieczeniom społecznym lub zdrowotnemu. Dlatego nie należy uwzględniać w niej liczby dni, w których przedsiębiorca wprawdzie prowadził działalność gospodarczą, ale podlegał ubezpieczeniu w KRUS albo za granicą. Powinien natomiast uwzględnić liczbę dni, w których korzystał z tzw. ulgi na start.

Ustalenie podstawy wymiaru składek w ramach małego ZUS

Przedsiębiorca, który korzysta z małego ZUS, w pierwszej kolejności powinien ustalić przeciętny miesięczny dochód uzyskany z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej w poprzednim roku kalendarzowym według określonego wzoru (patrz ramka). Otrzymany wynik powinien zaokrąglić do pełnych groszy w górę - jeśli końcówka jest równa lub wyższa niż 0,5 grosza lub w dół - jeśli końcówka jest niższa niż 0,5 grosza (przykład 2). Trzeba pamiętać, że jeżeli składki na ubezpieczenia społeczne przedsiębiorcy korzystającego z małego ZUS (oraz osób z nim współpracujących) zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodu, wówczas roczny dochód z działalności gospodarczej uzyskany w poprzednim roku kalendarzowym powiększa się o kwoty tych składek zaliczone do kosztów uzyskania przychodu.

Następnie przedsiębiorca powinien pomnożyć przeciętny miesięczny dochód z działalności gospodarczej w poprzednim roku kalendarzowym i współczynnik określony w art. 18c ust. 3 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, wynoszący 0,5.

Ostatnim krokiem jest porównanie otrzymanego wyniku z dolnym i górnym limitem podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, obowiązującym osoby prowadzące działalność gospodarczą. Ustalona bowiem w powyższy sposób najniższa podstawa wymiaru składek na te ubezpieczenia nie będzie mogła:

• przekroczyć 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej na dany rok kalendarzowy (w 2023 r. - 4.161 zł),
• być niższa niż 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia (w 2023 r. - nie niższa niż 1.047 zł).

Jeżeli okaże się, że ustalona przez przedsiębiorcę podstawa wymiaru składek społecznych jest równa lub wyższa niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia, powinien on opłacać składki społeczne od zadeklarowanej przez siebie podstawy wymiaru, nie niższej jednak niż górny limit, czyli w bieżącym roku - 4.161 zł.

Jeśli natomiast ustalona przez przedsiębiorcę podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne jest niższa niż 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia, wtedy najniższą obowiązującą go podstawą wymiaru składek społecznych będzie wysokość dolnego limitu (przykład 3).

Należy pamiętać, że wysokość kwoty, od której przedsiębiorca opłaca składki na ubezpieczenia społeczne, ma wpływ na wysokość przysługujących mu ewentualnych świadczeń z ubezpieczeń społecznych, w tym zasiłku chorobowego, zasiłku opiekuńczego, zasiłku macierzyńskiego. Przedsiębiorca może więc zadeklarować jako podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne kwotę wyższą niż ustalona przez niego na podstawie art. 18c ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (nie wyższą jednak niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego).

Roczny przychód/dochód u ryczałtowców

W przypadku osób, do których w poprzednim roku kalendarzowym miały zastosowanie przepisy dotyczące zryczałtowanego podatku dochodowego w formie karty podatkowej i które nie korzystały ze zwolnienia sprzedaży od podatku VAT, przez roczny:

1) przychód z działalności gospodarczej uzyskany w poprzednim roku kalendarzowym należy rozumieć wartość sprzedaży, o której mowa w art. 2 pkt 22 ustawy o VAT, czyli odpłatną dostawę towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju, eksport towarów oraz wewnątrzwspólnotową dostawę towarów, podlegającej opodatkowaniu podatkiem VAT - bez kwoty tego podatku,

2) dochód z działalności gospodarczej uzyskany w poprzednim roku kalendarzowym należy rozumieć roczny przychód z działalności gospodarczej w rozumieniu pkt 1), pomnożony przez współczynnik 0,5.

Natomiast w przypadku osób, do których w poprzednim roku kalendarzowym miały zastosowanie przepisy dotyczące zryczałtowanego podatku dochodowego w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych, przez roczny dochód z działalności gospodarczej uzyskany w poprzednim roku kalendarzowym należy rozumieć roczny przychód z działalności gospodarczej pomnożony przez współczynnik 0,5.

Kto nie może korzystać z małego ZUS?

Z małego ZUS nie mogą korzystać przedsiębiorcy, którzy w poprzednim roku kalendarzowym:

• prowadzili działalność gospodarczą krócej niż 60 dni kalendarzowych,
• rozliczali się w formie karty podatkowej i korzystali ze zwolnienia sprzedaży od podatku VAT,
• także prowadzili pozarolniczą działalność, o której mowa w art. 8 ust. 6 pkt 2-5 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (np. jako wspólnik spółki jawnej, komandytowej, jednoosobowej spółki z o.o.).

Ponadto nie mają też do niej prawa przedsiębiorcy, którzy spełniają warunki do opłacania składek od zadeklarowanej kwoty, nie niższej niż 30% minimalnego wynagrodzenia oraz ci, którzy wykonują działalność na rzecz byłego pracodawcy, na rzecz którego przed dniem rozpoczęcia pozarolniczej działalności gospodarczej w bieżącym lub w poprzednim roku kalendarzowym wykonywali w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy czynności wchodzące w zakres tej działalności.

Informacja o korzystaniu z małego ZUS

Aby skorzystać od 1 stycznia 2023 r. z małego ZUS, uprawniony przedsiębiorca powinien przekazać do ZUS odpowiednie dokumenty zgłoszeniowe:

• wyrejestrowanie z ubezpieczeń (ZUS ZWUA) z dotychczasowym kodem tytułu ubezpieczenia, jeśli kontynuuje prowadzenie działalności prowadzonej w poprzednim roku kalendarzowym,
• zgłoszenie do ubezpieczeń społecznych (ZUS ZUA) albo - jeśli podlega wyłącznie ubezpieczeniu zdrowotnemu - zgłoszenie do tego ubezpieczenia (ZUS ZZA) z kodem tytułu ubezpieczenia rozpoczynającym się od 05 90 albo 05 92 - jeśli posiada rentę z tytułu niezdolności do pracy.

Dokumenty te przedsiębiorca powinien przekazać do ZUS do końca stycznia 2023 r. Taki termin obowiązuje np. przedsiębiorców, którzy w 2022 r. opłacali składki na ogólnych zasadach. Również przedsiębiorcy, którzy rozpoczęli lub wznowili prowadzenie działalności gospodarczej od 1 stycznia br., powinni dokonać zgłoszenia do ubezpieczeń w ramach małego ZUS w terminie do końca stycznia 2023 r. Z kolei przedsiębiorca, który rozpocznie lub wznowi prowadzenie działalności gospodarczej po 24 stycznia br., na dokonanie zgłoszenia do ubezpieczeń w ramach małego ZUS będzie miał tylko 7 dni liczonych od dnia rozpoczęcia/wznowienia działalności. Jeżeli przejście na mały ZUS (np. po zakończeniu 24-miesięcznego preferencyjnego opłacania składek społecznych) nastąpi w trakcie roku kalendarzowego, na przekazanie do ZUS odpowiednich dokumentów zgłoszeniowych przedsiębiorca będzie miał także 7 dni.

Żadnych dokumentów zgłoszeniowych nie powinien przekazywać do ZUS przedsiębiorca, który korzystał z małego ZUS w 2022 r. i który spełnia warunki do korzystania z tej preferencji od 1 stycznia 2023 r.

• składka na ubezpieczenie zdrowotne

Od 1 stycznia 2022 r. weszły w życie przepisy ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw, zwanej Polskim Ładem. Dokonały one zmiany m.in. w ustawie o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, zwanej ustawą zdrowotną. Przede wszystkim zmieniły zasady ustalania podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne dla osób prowadzących pozarolniczą działalność, które zależą od formy opodatkowania firmowych przychodów.

1. Zasady ogólne (skala, podatek liniowy, IP BOX) – podstawa liczona od firmowego dochodu

Przedsiębiorcy opłacający podatek dochodowy na zasadach ogólnych, tj. według skali podatkowej lub liniowy i ewentualnie IP Box, podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne ustalają w oparciu o wysokość firmowego dochodu. Dla tych przedsiębiorców został wprowadzony tzw. rok składkowy, co oznacza, że podstawa wymiaru składki zdrowotnej w nowej wysokości obowiązuje dla nich od 1 lutego danego roku do 31 stycznia roku następnego. Zatem 1 lutego 2023 r. rozpoczął się nowy rok składkowy, który będzie trwał do 31 stycznia 2024 r.

Sposób obliczania dochodu dla celów ustalenia miesięcznej podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne przez przedsiębiorcę opodatkowanego na zasadach ogólnych (tj. według skali podatkowej lub podatkiem liniowym) i ewentualnie IP Box jest następujący:

1) dochód za pierwszy miesiąc podlegania ubezpieczeniu w roku składkowym jest ustalany jako różnica między osiągniętymi przychodami w rozumieniu ustawy o pdof (Dz. U. z 2024 r. poz. 226 ze zm.) a poniesionymi kosztami uzyskania tych przychodów w rozumieniu tej ustawy,

2) dochód ustalony w taki sposób jest pomniejszany o kwotę składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe opłaconych w tym miesiącu, jeżeli nie zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów,

3) dochód za kolejne miesiące ustala się jako różnicę między sumą przychodów osiągniętych od początku roku i sumą kosztów uzyskania przychodów poniesionych od początku roku,

4) dochód ustalony w taki sposób jest pomniejszany o sumę dochodów ustalonych za miesiące poprzedzające i o różnicę między sumą składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe, zapłaconych od początku roku, a sumą składek odliczonych w poprzednich miesiącach; dochód nie jest pomniejszany o składki, które zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów,

5) przy obliczaniu dochodu stosuje się art. 24 ust. 1-2b ustawy o pdof i nie uwzględnia się przychodów niepodlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym innych niż określone w art. 21 ust. 1 pkt 63a, pkt 63b, pkt 152-154 ustawy o pdof; w przypadku osób prowadzących podatkową księgę przychodów i rozchodów dochód ustala się z uwzględnieniem art. 44 ust. 2 zdanie drugie ustawy o pdof.

Gdy przedsiębiorca opodatkowany na zasadach ogólnych poniesie stratę podatkową, to taką sytuację - dla celów ustalenia podstawy wymiaru składki zdrowotnej - należy traktować jako brak dochodu (dochód wynosi 0 zł). Jednak w przypadku podstawy wymiaru składki zdrowotnej dla przedsiębiorców opodatkowanych na zasadach ogólnych obowiązuje miesięczna minimalna podstawa jej wymiaru.

Jeżeli obliczona kwota podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne w danym miesiącu jest niższa od kwoty minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w pierwszym dniu roku składkowego (tj. 1 lutego), to wówczas podstawę wymiaru składki zdrowotnej za ten miesiąc stanowi kwota minimalnego wynagrodzenia. Tak wynika z art. 81 ust. 2d ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2022 r. poz. 2561 ze zm.), zwanej ustawą zdrowotną. Miesięczna podstawa wymiaru składki zdrowotnej dla przedsiębiorców opodatkowanych na zasadach ogólnych za styczeń 2023 r. nie może więc być niższa niż 3.010 zł (składka - nie niższa niż 270,90 zł), bowiem tyle wynosiło minimalne wynagrodzenie w pierwszym dniu (tj. 1 lutego 2022 r.) poprzedniego roku składkowego. Natomiast minimalna podstawa wymiaru składki zdrowotnej w okresie od lutego 2023 r. do stycznia 2024 r. wynosi 3.490 zł (składka - nie niższa niż 314,10 zł).

Przedsiębiorca opodatkowany podatkiem liniowym składkę zdrowotną powinien naliczać w wysokości 4,9% podstawy wymiaru, ale nie niższej niż 9% kwoty minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w pierwszym dniu roku składkowego, tj. za styczeń 2023 r. - 270,90 zł, od lutego 2023 r. do stycznia 2024 r. - 314,10 zł.

Po zakończeniu roku przedsiębiorca będzie musiał dokonać rocznego rozliczenia składki zdrowotnej. Jeśli suma wpłaconych za poszczególne miesiące roku kalendarzowego składek na ubezpieczenie zdrowotne będzie wyższa od rocznej składki na to ubezpieczenie ustalonej od rocznej podstawy, przedsiębiorcy będzie przysługiwał zwrot nadpłaconej składki.

Roczną podstawę wymiaru składki zdrowotnej dla tej grupy przedsiębiorców będzie stanowił firmowy dochód ustalony za rok kalendarzowy jako różnica między osiągniętymi przychodami, w rozumieniu ustawy o pdof, a poniesionymi kosztami uzyskania tych przychodów, w rozumieniu ustawy o pdof, pomniejszony o kwotę opłaconych w tym roku składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe (pod warunkiem, że nie zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów). Jeżeli tak ustalona podstawa wymiaru składki zdrowotnej będzie niższa od kwoty stanowiącej iloczyn liczby miesięcy w roku składkowym (tj. w okresie od 1 lutego danego roku do 31 stycznia roku następnego) podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu i minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w pierwszym dniu roku składkowego (w 2023 r. - 3.430 zł), podstawę wymiaru składki zdrowotnej za ten rok składkowy stanowić będzie ta kwota.

2. Ryczałt ewidencjonowany – podstawa liczona w oparciu o firmowy przychód

Osoby prowadzące pozarolniczą działalność, o których mowa w art. 8 ust. 6 pkt 1, 3, 4 i 5 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz art. 18 ust. 1 Prawa przedsiębiorców (patrz ramka), opłacające podatek w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych, opłacają składkę zdrowotną w wysokości 9% podstawy wymiaru. Podstawa wymiaru składki jest dla tych osób zryczałtowana. Jednak wysokość zarówno rocznej, jak miesięcznej podstawy wymiaru składki zdrowotnej zależy od wysokości firmowych przychodów oraz kwoty przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w IV kwartale roku poprzedniego, włącznie z wypłatami z zysku.

Zasady ustalania podstawy wymiaru składki zdrowotnej dla przedsiębiorców opłacających zryczałtowany podatek dochodowy od przychodów ewidencjonowanych wynikają z art. 81 ust. 2e, ust. 2f oraz ust. 2h (w oparciu o ubiegłoroczny przychód) ustawy zdrowotnej. Zgodnie z nimi, od 1 stycznia 2022 r. osoby te ustalają miesięczną podstawę wymiaru składki zdrowotnej jako odpowiedni procent (tj. 60%, 100% lub 180%) przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w IV kwartale, włącznie z wypłatami z zysku, w zależności od wysokości przychodu z działalności gospodarczej w rozumieniu ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne, osiągniętego od początku roku kalendarzowego (patrz tabela). Przychody te są pomniejszane o kwoty opłaconych składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe, ale pod warunkiem, że nie zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów lub odliczone od dochodu, na podstawie ustawy o pdof. W przychodach tych nie uwzględnia się przychodów niepodlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym innych niż określone w art. 21 ust. 1 pkt 152-154 ustawy o pdof.

W 2023 r. podstawę wymiaru składki zdrowotnej ryczałtowcy ustalają w oparciu o przeciętne miesięczne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw w IV kwartale 2022 r. Wynagrodzenie to wyniosło 6.965,94 zł.

Aby ustalić podstawę wymiaru składki zdrowotnej, ryczałtowiec powinien brać pod uwagę firmowy przychód osiągnięty od początku roku kalendarzowego do końca miesiąca, za który dokonywane jest rozliczenie.

Niektórzy ryczałtowcy mogą opłacać miesięczną składkę na ubezpieczenie zdrowotne w uproszczonej formie, naliczając ją od podstawy wymiaru ustalonej w oparciu o kwotę przychodów uzyskanych w poprzednim roku kalendarzowym pomniejszoną o kwotę składek na ubezpieczenia społeczne opłaconych w poprzednim roku kalendarzowym (o ile nie zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów lub odliczone od dochodu na podstawie ustawy o pdof). Niezależnie wtedy od wysokości przychodów uzyskanych w bieżącym roku ustaloną w taki sposób podstawę wymiaru składki zdrowotnej przedsiębiorca stosuje w każdym miesiącu danego roku, za który opłaca składkę. Jednak, aby było to możliwe, trzeba spełnić dwa warunki:

• opłacać w bieżącym roku kalendarzowym zryczałtowany podatek dochodowy,
• prowadzić przez cały poprzedni rok kalendarzowy działalność gospodarczą opodatkowaną ryczałtem albo na zasadach ogólnych (i ewentualnie IP Box).

W przypadku gdy w kolejnym miesiącu firmowe przychody przedsiębiorcy przekroczą określony próg, wtedy za ten miesiąc będzie on musiał ustalić podstawę wymiaru składki zdrowotnej w oparciu o stopę procentową właściwą dla danego przedziału wysokości przychodu z działalności gospodarczej.

Po zakończeniu roku kalendarzowego przedsiębiorca opodatkowany ryczałtem będzie musiał przeprowadzić roczne rozliczenie składki na ubezpieczenie zdrowotne (patrz też pkt 4 dodatku). Jeśli suma wpłaconych miesięcznych składek będzie wyższa od składki ustalonej od rocznej podstawy, przedsiębiorcy będzie przysługiwał zwrot nadpłaconej składki. W razie natomiast niedopłaty przedsiębiorca będzie musiał ją uiścić w terminie płatności składek za miesiąc, w którym upływa termin złożenia w urzędzie skarbowym zeznania, o którym mowa w art. 21 ust. 2 ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne, tj. zeznania o wysokości uzyskanego przychodu, wysokości dokonanych odliczeń i należnego ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych.

3. Karta podatkowa

Dla osób prowadzących pozarolniczą działalność, o których mowa w art. 8 ust. 6 pkt 1 i pkt 3 ustawy systemowej oraz w art. 18 ust. 1 Prawa przedsiębiorców, opłacających podatek dochodowy w formie karty podatkowej zgodnie z ustawą o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne, podstawę wymiaru składki zdrowotnej stanowi kwota minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w dniu 1 stycznia danego roku. W 2023 r. minimalne wynagrodzenie wynosi 3.490 zł. Zatem w 2023 r. składka na ubezpieczenie zdrowotne wynosi dla nich 314,10 zł (tj. 3.490 zł × 9%).

Zasady te dotyczą:

• osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie Prawa przedsiębiorców lub innych przepisów szczególnych,
• osób prowadzących działalność w zakresie wolnego zawodu:
  • w rozumieniu przepisów o zryczałtowanym podatku dochodowym,
  • z której przychody są przychodami z działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów o pdof,
• przedsiębiorców korzystających z ulgi na start.

4. Pozostałe osoby prowadzące pozarolniczą działalność oraz osoby z nimi współpracujące

Dla wszystkich pozostałych osób prowadzących pozarolniczą działalność wymienionych w art. 8 ust. 6 ustawy systemowej (innych niż wskazane w art. 81 ust. 2, ust. 2e i ust. 2z ustawy zdrowotnej), podstawę wymiaru składki na to ubezpieczenie stanowi kwota przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w IV kwartale roku poprzedniego, włącznie z wypłatami z zysku, ogłaszanego przez Prezesa GUS w Monitorze Polskim. Składka w nowej wysokości obowiązuje od 1 stycznia do 31 grudnia danego roku kalendarzowego. Podstawę wymiaru składki zdrowotnej obowiązującą od stycznia do grudnia 2023 r. osoby te powinny więc ustalić w oparciu o przeciętne miesięczne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw w IV kwartale 2022 r., włącznie z wypłatami z zysku, czyli od kwoty 6.965,94 zł.

Do tej grupy ubezpieczonych zalicza się m.in. wspólnika jednoosobowej spółki z o.o., wspólników spółki komandytowej, akcjonariusza prostej spółki akcyjnej wnoszącego do spółki wkład, którego przedmiotem jest świadczenie pracy lub usług, czy komplementariusza w spółce komandytowo-akcyjnej.

• składki na Fundusz Pracy i Fundusz Solidarnościowy

Przedsiębiorca prowadzący pozarolniczą działalność i podlegający z tego tytułu obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym opłaca za siebie również składkę na Fundusz Pracy. Obowiązek opłacania tej składki wynika z przepisów ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. Składkę tę nalicza się od kwot stanowiących podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (bez stosowania jej rocznego ograniczenia) wynoszących w przeliczeniu na okres miesiąca, co najmniej minimalne wynagrodzenie za pracę. W 2023 r. minimalne wynagrodzenie za pracę wynosi odpowiednio od 1 stycznia do 30 czerwca - 3.490 zł, od 1 lipca do 31 grudnia - 3.600 zł. Z ustawy budżetowej na rok 2023 wynika, że w br. wynosi ona 1% podstawy wymiaru.

Przedsiębiorca rozpoczynający prowadzenie działalności gospodarczej i opłacający składki na ubezpieczenia społeczne od ulgowej podstawy wymiaru (tj. 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia) nie opłaca za siebie składki na Fundusz Pracy. Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe takiej osoby jest bowiem niższa od kwoty minimalnego wynagrodzenia.

Składki na Fundusz Pracy nie opłaca też przedsiębiorca, który ma ukończone co najmniej 55 lat – w przypadku kobiety lub co najmniej 60 lat – w przypadku mężczyzny.

Płatnicy składek, na których ciąży obowiązek opłacania za ubezpieczonych składek na Fundusz Pracy opłacają za nich także składkę na Fundusz Solidarnościowy. Opłacają więc pracodawcy za zatrudnionych pracowników, zleceniodawcy za zleceniobiorców, a także przedsiębiorcy zobligowani do opłacania za siebie składki na Fundusz Pracy.

Wysokość składki na Fundusz Solidarnościowy określa ustawa budżetowa. Zgodnie z ustawą budżetową na 2023 r. stopa procentowa składki na ten Fundusz wynosi 1,45% podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, określonej w art. 104 ust. 1 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. Mowa tu o kwocie stanowiącej dla danego ubezpieczonego podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (bez stosowania jej rocznego limitu) wynoszącej w przeliczeniu na okres miesiąca co najmniej minimalne wynagrodzenie za pracę.

Składki na Fundusz Solidarnościowy płatnik oblicza łącznie ze składkami na Fundusz Pracy w wysokości sumy stóp procentowych tych składek (łącznie 2,45%) i wykazuje w deklaracji rozliczeniowej ZUS DRA w łącznej kwocie.

Do obowiązkowych składek na Fundusz Solidarnościowy są stosowane odpowiednio przepisy dotyczące obowiązkowych składek na Fundusz Pracy. Oznacza to, że płatnicy mają obowiązek uiszczania składek na Fundusz Solidarnościowy w takim samym zakresie, w jakim są zobligowani opłacać składki na Fundusz Pracy. Głównym wyznacznikiem do jej opłacania jest więc podleganie przez daną osobę obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalno-rentowym oraz wysokość podstawy wymiaru składek na te ubezpieczenia.

Składki na Fundusz Solidarnościowy przedsiębiorca nie opłaca za siebie jeśli ukończył określony wiek, tj. 55 lat w przypadku kobiety i 60 lat w przypadku mężczyzny.