Zwolnienie z opłacania składki zdrowotnej przedsiębiorcy pobierającego zasiłek macierzyński w niskiej kwocie

Gazeta Podatkowa

Każda osoba prowadząca własną firmę podlega z tego tytułu obowiązkowemu ubezpieczeniu zdrowotnemu i w związku z tym musi co miesiąc opłacać za siebie do ZUS składkę na to ubezpieczenie. Muszą ją też opłacać za siebie przedsiębiorcy oraz osoby z nimi współpracujące pobierające zasiłek macierzyński (niezależnie od tego, z jakiego tytułu on im przysługuje). W okresie pobierania tego zasiłku przedsiębiorca (lub osoba z nim współpracująca) wprawdzie nie podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym (może się do nich zgłosić tylko na zasadzie dobrowolności), ale jest jednak w tym czasie objęty obowiązkowym ubezpieczeniem zdrowotnym i w związku z tym musi odprowadzać co miesiąc do ZUS składkę zdrowotną.

Niektórym jednak przedsiębiorcom przepisy ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych dają prawo do zwolnienia z obowiązku opłacania składki zdrowotnej lub jej obniżenia do wysokości zaliczki na podatek dochodowy opłacanej z działalności. Ulga ta przysługuje emerytom i rencistom oraz osobom zaliczonym do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności. Mogą z niej skorzystać wyłącznie w tych miesiącach, w których spełniają wymagane warunki.

Do grona osób zwolnionych z opłacania składki zdrowotnej z racji prowadzonej działalności gospodarczej zalicza się też osoby prowadzące działalność gospodarczą oraz osoby z nimi współpracujące, pobierające zasiłek macierzyński w wysokości nieprzekraczającej miesięcznie kwoty świadczenia rodzicielskiego, czyli kwoty 1.000 zł. Takie osoby są zwolnione z obowiązku opłacania za siebie składek na ubezpieczenie zdrowotne w okresie pobierania zasiłku macierzyńskiego. Korzystając z ulgi nadal jednak podlegają obowiązkowemu ubezpieczeniu zdrowotnemu z tytułu prowadzonej działalności.

Prowadzę działalność gospodarczą, z której opłacam tzw. mały ZUS. Nikogo nie zatrudniam. Na początku grudnia 2022 r. urodziłam dziecko. Od tego dnia ZUS wypłaca mi z tego tytułu zasiłek macierzyński w wysokości podwyższonej do kwoty świadczenia rodzicielskiego, tj. do 1.000 zł (przed porodem pobierałam zasiłek chorobowy). Dowiedziałam się, że przysługuje mi - jako przedsiębiorcy - zwolnienie z opłacania składki zdrowotnej. Czy powinnam złożyć w tej sprawie w ZUS jakiś wniosek?

NIE. W tej w sprawie Czytelniczka nie powinna składać w ZUS żadnego wniosku.

Osoba prowadząca działalność gospodarczą pobierająca równocześnie zasiłek macierzyński, nie podlega - jako przedsiębiorca - obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym (z racji prowadzonej firmy może przystąpić dobrowolnie do ubezpieczeń emerytalno-rentowych). W czasie pobierania zasiłku macierzyńskiego przedsiębiorca jest objęty obowiązkowymi ubezpieczeniami emerytalno-rentowymi z tytułu pobierania tego zasiłku. Jako przedsiębiorca podlega jednak obowiązkowemu ubezpieczeniu zdrowotnemu.

Jeśli przedsiębiorca nie wnioskuje o przystąpienie do dobrowolnych ubezpieczeń emerytalno-rentowych, to na okres pobierania zasiłku macierzyńskiego powinien:

• wyrejestrować się z ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego na druku ZUS ZWUA od dnia przyznania mu prawa do zasiłku macierzyńskiego, a następnie
• zgłosić się na druku ZUS ZZA, z tym samym dniem, do obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego.

Jeżeli jednak przedsiębiorca pobiera - tak jak Czytelniczka - zasiłek macierzyński w kwocie nieprzekraczającej miesięcznie kwoty świadczenia rodzicielskiego wynoszącego 1.000 zł, wówczas jest zwolniony z opłacania za siebie składki zdrowotnej z racji prowadzonej firmy. W przypadku gdy prawo do zasiłku macierzyńskiego przedsiębiorca nabędzie w trakcie miesiąca, to zwolnienie z obowiązku opłacania składki na ubezpieczenie zdrowotne przysługuje mu począwszy od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym powstało prawo do zasiłku macierzyńskiego (tu: od 1 stycznia 2023 r.). Prawo do tego zwolnienia wygasa natomiast z końcem ostatniego dnia miesiąca, za który w całości przysługiwało prawo do zasiłku macierzyńskiego.

Taka osoba powinna być zgłoszona do tego ubezpieczenia z odpowiednim kodem tytułu ubezpieczenia, tj. 05 80 XX. W omawianej sytuacji Czytelniczka powinna więc od 1 stycznia 2023 r. zmienić kod tytułu ubezpieczenia, z którym obecnie jest zgłoszona do ubezpieczeń w ZUS, na kod właściwy dla osoby prowadzącej działalność gospodarczą pobierającej zasiłek macierzyński podwyższony do kwoty świadczenia rodzicielskiego.

W deklaracji rozliczeniowej ZUS DRA sporządzanej za miesiące, za które Czytelniczce będzie przysługiwało omawiane zwolnienie (tu: począwszy od deklaracji ZUS DRA sporządzonej za styczeń 2023 r.), powinna ona wykazywać obowiązującą podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne, natomiast w polu dotyczącym kwoty składki - wpisywać 0,00 zł.

Należy też wskazać, że okres pobieranego przez Czytelniczkę zasiłku macierzyńskiego nie powinien być wykazywany w raporcie ZUS RSA.