Skala podstawowa formą opodatkowania firmowych przychodów

Na gruncie pdof różnica pomiędzy opodatkowaniem przychodów firmowych w ramach zasad ogólnych i zryczałtowanymi formami opodatkowania w głównej mierze sprowadza się do tego, że w tym pierwszym przypadku podstawa opodatkowania kalkulowana jest z uwzględnieniem kosztów ponoszonych w działalności gospodarczej. W ramach zasad ogólnych istnieją dwa sposoby opodatkowania: skala podatkowa oraz podatek liniowy. Możliwość stosowania pierwszego z nich nie wymaga spełnienia żadnych szczególnych warunków i przysługuje podatnikom pdof z mocy prawa.

Opodatkowanie dla każdego

Skala podatkowa jako sposób opodatkowania w ramach zasad ogólnych dostępna jest dla każdego przedsiębiorcy będącego osobą fizyczną, niezależnie od rodzaju i rozmiaru prowadzonej działalności gospodarczej oraz formy jej wykonywania (jednoosobowo, jako wspólnik spółki niebędącej osobą prawną). W 2024 r. z tego sposobu opodatkowania będą korzystać podatnicy, którzy rozpoczną działalność gospodarczą w tym roku i nie zdecydują się na wybór innej formy rozliczania pdof. Prawo do wyboru skali podatkowej mają również podatnicy kontynuujący działalność rozpoczętą w latach wcześniejszych, jeżeli ją stosowali i nadal tego chcą lub też podatnicy, którzy w bieżącym roku zrezygnują z innej formy opodatkowania na jej rzecz.

Podstawa obliczenia podatku

Dla przedsiębiorców opłacających podatek dochodowy według skali podatkowej podstawę opodatkowania wyznacza dochód stanowiący nadwyżkę sumy przychodów z działalności gospodarczej nad kosztami ich uzyskania. Przychody firmowe generują kwoty należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane, po pomniejszeniu o wartość zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont oraz o podatek należny (w przypadku podatników dokonujących sprzedaży towarów i usług opodatkowanych VAT). Z kolei w pojęciu kosztów podatkowych mieszczą się wydatki poniesione w celu uzyskania przychodu lub zachowania albo zabezpieczenia ich źródła, z wyłączeniem wydatków wymienionych w art. 23 ustawy o pdof.

Gdy podatnik korzystający ze skali podatkowej prowadzi podatkową księgę przychodów i rozchodów, może dochód stanowiący podstawę ustalenia zaliczki na pdof obliczać jedną z dwóch metod.

Pierwsza polega na wyznaczaniu dochodu podlegającego opodatkowaniu jako różnicy pomiędzy wynikającym z księgi przychodem a kosztami jego uzyskania. Stosując ją, wysokość przychodów, jak i wysokość kosztów, przedsiębiorca ustala w rachunku narastającym, tj. według sum przychodów i kosztów wykazanych w księdze od początku roku.

Drugą metodę ustalania dochodu stosują ci przedsiębiorcy, którzy na koniec miesiąca sporządzają remanent m.in. towarów handlowych oraz ci, którym naczelnik urzędu skarbowego zarządzi sporządzenie takiego remanentu. W takim przypadku dochód ustala się jako różnicę pomiędzy przychodem a kosztami podatkowymi powiększoną o różnicę pomiędzy wartością remanentu końcowego i początkowego - jeżeli wartość remanentu końcowego jest wyższa od remanentu początkowego, lub pomniejszoną o różnicę pomiędzy wartością remanentu początkowego i końcowego - jeżeli wartość remanentu początkowego jest wyższa.

Wysokość i zapłata zaliczki

Obowiązkiem przedsiębiorców korzystających z opodatkowania według skali podatkowej jest obliczanie i wpłata w trakcie roku podatkowego zaliczek na podatek (miesięczne lub kwartalne) na rachunek właściwego urzędu skarbowego. W 2024 r., podobnie jak w 2023 r., zgodnie z art. 44 ust. 3 pkt 1 ustawy o pdof, obowiązek wpłacania zaliczek na podatek powstanie, poczynając od miesiąca, w którym dochody z działalności gospodarczej przekroczą iloraz kwoty zmniejszającej podatek oraz najniższej stawki podatku określonych w pierwszym przedziale skali podatkowej, czyli w miesiącu, w którym przekroczą one kwotę 30.000 zł. To nie oznacza jednak bezwzględnego obowiązku zapłaty podatku po przekroczeniu tej kwoty. Przedsiębiorcy nadal będą bowiem mieli możliwość niewpłacania zaliczki na podatek dochodowy, gdy podatek należny od dochodu osiągniętego od początku roku, pomniejszony o sumę zaliczek wpłaconych od początku roku, nie będzie przekraczał 1.000 zł, co wynika z art. 44 ust. 15 ustawy o pdof. Stosując skalę podatkową, przedsiębiorca może ponadto korzystać w odniesieniu do firmowych przychodów ze zwolnień od pdof, o których mowa w art. 21 ust. 1 pkt 152-154 ustawy o pdof, czyli tzw. ulgi na powrót, ulgi dla rodzin 4+ oraz zerowego PIT dla seniorów.

Zaliczki na pdof według skali podatkowej w 2024 r. oblicza się przy zastosowaniu stawki 12% lub 32%, w zależności od wysokości osiągniętego dochodu. Podatek według 12% stawki przedsiębiorca będzie płacił w sytuacji, gdy dochody nie będą przekraczały kwoty stanowiącej górną granicę pierwszego przedziału skali podatkowej, która w 2024 r. wynosi 120.000 zł. Natomiast stosowana w pierwszym przedziale skali podatkowej kwota zmniejszająca będzie wynosić 3.600 zł.

Przedsiębiorcy korzystający w prowadzeniu działalności z opodatkowania według skali podatkowej nie maja prawa uwzględniać w rachunku podatkowym składki zdrowotnej w jakiejkolwiek formie ( odliczenie, koszt podatkowy). Ustawa o pdof umożliwia przedsiębiorcom uwzględnianie w rachunku podatkowym tych składek, jednak z możliwości tej wyłącza przedsiębiorców korzystających ze skali podatkowej.

Zeznanie roczne

Przedsiębiorcy stosujący skalę podatkową po zakończeniu roku składają zeznanie PIT-36 w terminie od dnia 15 lutego do 30 kwietnia roku następującego po roku podatkowym, dokonując w nim rozliczenia za cały rok podatkowy. W zeznaniu PIT-36 przedsiębiorcy mogą swoje dochody opodatkować indywidualnie lub - po spełnieniu ustawowych wymogów - dokonać rozliczenia z małżonkiem, albo jako osoba samotnie wychowująca dziecko. W zeznaniu dokonują również przysługujących im odliczeń od dochodu (np. z tytułu darowizn, wpłat na IKZE, wydatków rehabilitacyjnych) oraz od podatku (np. z tytułu ulgi na dzieci).

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 26.07.1991 r. o pdof (Dz. U. z 2024 r. poz. 226 ze zm.)