Wybór formy opodatkowania przez podatnika rozpoczynającego działalność gospodarczą

Osoby fizyczne chcące zarejestrować działalność gospodarczą muszą złożyć wniosek o wpis do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEIDG). Aby dokonać wpisu należy wypełnić formularz CEIDG-1. Wniosek o wpis do CEIDG można złożyć za pośrednictwem formularza elektronicznego dostępnego na stronie internetowej CEIDG, w Biuletynie Informacji Publicznej Ministra Gospodarki oraz za pośrednictwem elektronicznej platformy usług administracji publicznej (wówczas system teleinformatyczny CEIDG na wskazany przez przedsiębiorcę adres poczty elektronicznej przesyła potwierdzenie złożenia wniosku). Wniosek o wpis do CEIDG można również złożyć w wersji papierowej osobiście w wybranym przez przedsiębiorcę urzędzie gminy albo wysłać go listem poleconym na adres tego urzędu.

Wpis do CEIDG polega na wprowadzeniu do systemu teleinformatycznego danych podlegających wpisowi. Wpis jest dokonywany z chwilą zamieszczenia danych w CEIDG, nie później niż następnego dnia roboczego po dniu wpływu poprawnego wniosku do CEIDG.

Wniosek CEIDG-1 jest jednocześnie:

• wnioskiem o wpis do krajowego rejestru urzędowego podmiotów gospodarki narodowej (REGON),
   
• zgłoszeniem identyfikacyjnym albo aktualizacyjnym (NIP),
   
• oświadczeniem o wyborze formy opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych,
   
• zgłoszeniem albo zmianą zgłoszenia płatnika składek do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych,
   
• oświadczeniem o kontynuowaniu ubezpieczenia społecznego rolników.

Integralną częścią wniosku o wpis do CEIDG jest żądanie m.in. przyjęcia oświadczenia o wyborze przez przedsiębiorcę formy opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych albo wniosku o zastosowanie opodatkowania w formie karty podatkowej. W przypadku wyboru karty podatkowej, do wniosku dołącza się formularz PIT-16. Wybrana forma opodatkowania wiąże przedsiębiorcę do końca danego roku podatkowego, a zmiana wyboru formy opodatkowania w trakcie wykonywania działalności gospodarczej jest możliwa tylko na zasadach określonych w przepisach podatkowych.

W dalszej części opracowania prezentujemy, w jaki sposób zgłosić do urzędu skarbowego wybór poszczególnych form opodatkowania, jeżeli podatnik nie skorzystał z możliwości wyboru formy opodatkowania na podstawie przepisów o swobodzie działalności gospodarczej.

Skala podatkowa

Z art. 9a ust. 1 updof wynika, że dochody osiągnięte z pozarolniczej działalności gospodarczej zasadniczo podlegają opodatkowaniu według skali podatkowej. Oznacza to, że jeżeli podatnik rozpoczynający prowadzenie działalności gospodarczej nie wybierze innej dopuszczalnej formy opodatkowania, to z mocy prawa jego dochody będą opodatkowane według skali podatkowej. Wiąże się to z tym, że zamiaru skorzystania z opodatkowania w formie skali podatkowej nie trzeba zgłaszać naczelnikowi urzędu skarbowego.

Także kontynuacja tej formy opodatkowania w następnym roku podatkowym nie wymaga zawiadamiania urzędu skarbowego.

Podatek liniowy

W sytuacji gdy podatnik rozpoczyna prowadzenie działalności gospodarczej w trakcie roku, wybór podatku liniowego musi zgłosić właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w formie pisemnego oświadczenia do 20. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym został osiągnięty pierwszy przychód z tego tytułu w roku podatkowym, albo do końca roku podatkowego, jeżeli pierwszy taki przychód został osiągnięty w grudniu tego roku podatkowego. Oświadczenie to może złożyć na podstawie przepisów o swobodzie działalności gospodarczej (art. 9a ust. 2 updof).

Dokonany w oświadczeniu wybór opodatkowania podatkiem liniowym jest obowiązujący dla podatnika także w latach następnych, chyba że w kolejnych latach podatnik w terminie określonym w ust. 2 zawiadomi w formie pisemnej właściwego naczelnika urzędu skarbowego o rezygnacji z tego sposobu opodatkowania albo złoży w terminie i na zasadach określonych w ustawie o zryczałtowanym podatku dochodowym pisemny wniosek o zastosowanie opodatkowania w formie karty podatkowej albo oświadczenie o wyborze opodatkowania w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych. Zawiadomienie o rezygnacji z opodatkowania podatkiem liniowym podatnik może złożyć na podstawie przepisów ustawy o CEIDG.

Jeżeli podatnik prowadzi działalność gospodarczą samodzielnie i jednocześnie jest wspólnikiem spółki (spółek) niemającej osobowości prawnej, wówczas wybrany przez niego sposób opodatkowania (podatek liniowy) ma zastosowanie do wszystkich form prowadzonej działalności, do których mają zastosowanie przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Ryczałt ewidencjonowany

Podatnik rozpoczynający w trakcie roku prowadzenie działalności gospodarczej pisemne oświadczenie o wyborze opodatkowania w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych składa naczelnikowi urzędu skarbowego właściwemu według miejsca zamieszkania podatnika, do 20. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym osiągnął pierwszy przychód z tego tytułu w roku podatkowym, albo do końca roku podatkowego, jeżeli pierwszy taki przychód osiągnął w grudniu roku podatkowego. Oświadczenie to podatnik może złożyć na podstawie przepisów o swobodzie działalności gospodarczej. Tak stanowi art. 9 ust. 1 ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym. Dokonany wybór opodatkowania w formie ryczałtu ewidencjonowanego ma zastosowanie także w latach następnych, chyba że w kolejnych latach podatnik we wskazanym terminie określonym złoży oświadczenie w formie pisemnej właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego o rezygnacji z tej formy opodatkowania albo w terminie określonym w art. 29 ust. 1 ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym złoży pisemny wniosek o zastosowanie opodatkowania w formie karty podatkowej albo oświadczenie o wyborze podatku liniowego w terminie określonym w art. 9a ust. 2 tej ustawy o pdof. W przypadku prowadzenia działalności gospodarczej w formie spółki, oświadczenie o wyborze opodatkowania ryczałtem składają wszyscy wspólnicy naczelnikom urzędów skarbowych właściwym według miejsca zamieszkania każdego ze wspólników. Przedmiotowe oświadczenie podatnicy mogą składać na podstawie przepisów ustawy o CEIDG.

Karta podatkowa

Jeżeli podatnik rozpoczyna działalność gospodarczą w trakcie roku podatkowego, wniosek o zastosowanie opodatkowania w formie karty podatkowej (na druku PIT-16) składa właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego przed rozpoczęciem działalności.

Podatnik kontynuujący działalność gospodarczą, który w danym roku podatkowym zamierza zmienić formę opodatkowania na kartę podatkową, obowiązany jest złożyć właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego wniosek o zastosowanie opodatkowania w formie karty podatkowej na druku PIT-16. Powinien tego dokonać nie później niż do dnia 20 stycznia danego roku podatkowego.

Jeżeli podatnik opodatkowany w formie karty podatkowej do dnia 20 stycznia roku podatkowego nie zgłosi likwidacji działalności gospodarczej lub nie dokona wyboru innej formy opodatkowania, uważa się, że prowadzi nadal działalność opodatkowaną w tej formie.

W przypadku prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej w formie spółki cywilnej wniosek o zastosowanie opodatkowania w formie karty podatkowej składa jeden ze wspólników.

Wniosek o zastosowanie opodatkowania w formie karty podatkowej podatnik może dołączyć do wniosku o wpis do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej składanego na podstawie przepisów ustawy o CEIDG.

Wniosek składa się do naczelnika urzędu skarbowego właściwego według miejsca położenia zorganizowanego zakładu, wskazanego w zgłoszeniu do ewidencji działalności gospodarczej, a w razie niedopełnienia obowiązku zgłoszenia działalności do ewidencji lub gdy działalność jest wykonywana bez posiadania zorganizowanego zakładu - naczelnikowi urzędu skarbowego właściwemu według miejsca zamieszkania podatnika lub siedziby spółki, a jeżeli nie można ustalić siedziby spółki - naczelnikowi urzędu skarbowego właściwemu według miejsca zamieszkania jednego ze wspólników. Jeżeli działalność jest prowadzona w kilku zorganizowanych zakładach na terenie objętym właściwością miejscową kilku naczelników urzędów skarbowych, właściwość ustala się według miejsca wskazanego przez podatnika jako siedzibę działalności.