Podstawowe zasady wdrażania i funkcjonowania PPK

Do wdrożenia pracowniczych planów kapitałowych zobowiązany jest każdy podmiot zatrudniający, który zatrudnia co najmniej jedną osobę zatrudnioną, w imieniu której jest obowiązany zawrzeć umowę o prowadzenie PPK.

Podmiot zatrudniający

Podmiotem zatrudniającym w myśl art. 2 ust. 1 pkt 21 ustawy o pracowniczych planach kapitałowych, jest:

a) pracodawca, o którym mowa w art. 3 Kodeksu pracy (Dz. U. z 2022 r. poz. 1510 ze zm.) - w stosunku do osób zatrudnionych, o których mowa w art. 2 ust. 1 pkt 18 lit. a) ustawy o PPK, jeżeli posiada NIP lub REGON,

b) nakładca - w stosunku do osób zatrudnionych, o których mowa w art. 2 ust. 1 pkt 18 lit. b) ustawy o PPK,

c) rolnicza spółdzielnia produkcyjna lub spółdzielnia kółek rolniczych - w stosunku do osób zatrudnionych, o których mowa w art. 2 ust. 1 pkt 18 lit. c) ustawy o PPK,

d) zleceniodawca - w stosunku do osób zatrudnionych, o których mowa w art. 2 ust. 1 pkt 18 lit. d) ustawy o PPK, jeżeli posiada numer NIP lub REGON,

e) podmiot, w którym działa rada nadzorcza - w stosunku do osób zatrudnionych, o których mowa w art. 2 ust. 1 pkt 18 lit. e) ustawy o PPK,

f) płatnik - jeżeli pracodawca, o którym mowa w lit. a), lub zleceniodawca, o którym mowa w lit. d), nie posiada NIP lub REGON.

Podmioty zwolnione z wdrożenia PPK

Ustawodawca w art. 13 ust. 1 ustawy o PPK przewidział zwolnienia z obowiązku wdrożenia PPK.

Zgodnie z tym przepisem PPK wdrażać nie musi podmiot zatrudniający będący osobą fizyczną, który zatrudnia, w zakresie niezwiązanym z działalnością gospodarczą tego podmiotu, osobę fizyczną, w zakresie niezwiązanym z działalnością gospodarczą tej osoby, np. osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą zatrudniająca opiekunkę do dziecka lub pomoc domową.

Ze zwolnienia skorzysta również mikroprzedsiębiorca, o którym mowa w art. 7 ust. 1 pkt 1 Prawa przedsiębiorców (Dz. U. z 2023 r. poz. 221), jeżeli wszystkie osoby zatrudnione złożą podmiotowi zatrudniającemu deklarację o niedokonywaniu wpłat do PPK. Jako mikroprzedsiębiorcę traktuje się przedsiębiorcę, który co najmniej w jednym roku z dwóch ostatnich lat obrotowych spełniał łącznie następujące warunki:

• zatrudniał średniorocznie mniej niż 10 pracowników oraz
• osiągnął roczny obrót netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz z operacji finansowych nieprzekraczający równowartości w złotych 2 mln euro lub sumy aktywów jego bilansu sporządzonego na koniec jednego z tych lat nie przekroczyły równowartości w złotych 2 mln euro.

Wyrażone w euro wielkości przelicza się na złote według średniego kursu ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski w ostatnim dniu roku obrotowego wybranego do określenia statusu danego przedsiębiorstwa.

Rokiem obrotowym jest zazwyczaj rok kalendarzowy. Może to też być inny okres trwający 12 kolejnych pełnych miesięcy kalendarzowych, który stosowany jest również do celów podatkowych. Średnioroczne zatrudnienie należy ustalić w przeliczeniu na pełne etaty. Jako pracowników traktuje się osoby zatrudnione na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę. Tak wynika z art. 2 Kodeksu pracy. Statusu pracownika nie posiadają więc osoby wykonujące pracę w oparciu o umowy cywilnoprawne. W obliczeniach nie uwzględnia się też pracowników przebywających na urlopach macierzyńskich, urlopach na warunkach urlopu macierzyńskiego, urlopach ojcowskich, urlopach rodzicielskich i urlopach wychowawczych, a także zatrudnionych w celu przygotowania zawodowego.

Status osoby zatrudnionej

Osoby zatrudnione zostały wymienione w art. 2 ust. 1 pkt 18 ustawy o PPK i są to:

a) pracownicy, o których mowa w art. 2 Kodeksu pracy, z wyjątkiem pracowników przebywających na urlopach górniczych i urlopach dla pracowników zakładu przeróbki mechanicznej węgla określonych w art. 11b ustawy o funkcjonowaniu górnictwa węgla kamiennego (Dz. U. z 2022 r. poz. 1309), oraz młodocianych w rozumieniu art. 190 § 1 K.p.,

b) osoby fizyczne wykonujące pracę nakładczą, które ukończyły 18. rok życia, określone w przepisach wykonawczych wydanych na podstawie art. 303 § 1 K.p.,

c) członkowie rolniczych spółdzielni produkcyjnych lub spółdzielni kółek rolniczych, o których mowa w art. 138 i art. 180 Prawa spółdzielczego (Dz. U. z 2021 r. poz. 648 ze zm.),

d) osoby fizyczne, które ukończyły 18. rok życia, wykonujące pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z art. 750 Kodeksu cywilnego (Dz. U. z 2022 r. poz. 1360 ze zm.) stosuje się przepisy dotyczące zlecenia,

e) osoby wskazane w punktach a)-d) przebywające na urlopach wychowawczych lub pobierające zasiłek macierzyński lub w wysokości zasiłku macierzyńskiego,

f) członkowie rad nadzorczych wynagradzani z tytułu pełnienia tych funkcji

podlegające obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tych tytułów w Polsce, w rozumieniu ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2022 r. poz. 1009 ze zm.).

W kwestii przynależności do PPK znaczenie ma też wiek osób zatrudnionych (patrz tabela).

Wybór instytucji finansowej

Wyboru instytucji finansowej można dokonać spośród instytucji, które Komisja Nadzoru Finansowego (KNF) dopuściła do prowadzenia PPK. Obecnie jest ich 20, a lista dostępna jest pod adresem: www.mojeppk.pl/lista-instytucji-finansowych.html.

Pracodawca wyboru instytucji powinien dokonać w porozumieniu z zakładową organizacją związkową działającą w tym podmiocie zatrudniającym. Jeżeli w podmiocie zatrudniającym nie działa zakładowa organizacja związkowa, podmiot zatrudniający wybiera instytucję finansową, z którą zostanie zawarta umowa o zarządzanie PPK, w porozumieniu z reprezentacją osób zatrudnionych wyłonioną w trybie przyjętym w danym podmiocie zatrudniającym. Przepisy ustawy o PPK nie określają terminu, w jakim podmiot zatrudniający powinien rozpocząć procedurę wyboru instytucji finansowej. Wskazują jednak, do kiedy muszą zakończyć się konsultacje w tej sprawie ze stroną pracowniczą. Zatem, jeżeli na miesiąc przed upływem terminu, w którym podmiot zatrudniający zobowiązany jest do zawarcia umowy o zarządzanie PPK, nie zostanie osiągnięte porozumienie, pracodawca samodzielnie wybiera instytucję finansową, z którą zostanie zawarta umowa o zarządzanie PPK.

Podczas wyboru należy wziąć pod uwagę w szczególności ocenę proponowanych przez instytucje finansowe warunków zarządzania środkami gromadzonymi w PPK, ich efektywność w zarządzaniu aktywami oraz posiadane przez nie doświadczenie w zarządzaniu funduszami inwestycyjnymi lub funduszami emerytalnymi. Wyboru dokonuje się, mając także na uwadze najlepiej rozumiany interes osób zatrudnionych.

Umowa o prowadzenie PPK

Po zawarciu umowy o zarządzanie PPK, która określa najważniejsze zasady dotyczące gromadzenia i zarządzania środkami na rachunkach PPK, podmiot zatrudniający zapisuje do PPK osoby zatrudnione, tzn. zawiera w ich imieniu i na ich rzecz umowy o prowadzenie PPK.