Przedsiębiorca nie musi zgadzać się z ustaleniami kontrolerów

Przedsiębiorca, prowadząc działalność gospodarczą, może być kontrolowany przez różne organy i inspekcje. Biznesmen nie musi zgadzać się z ustaleniami inspektorów. Ustawodawca wyposażył go w narzędzie w postaci sprzeciwu od czynności kontrolnych. Na czym on polega? Kiedy można z niego skorzystać? W jaki sposób tego dokonać?

Kiedy przysługuje sprzeciw od kontroli?

Przedsiębiorca może wnieść sprzeciw wobec podjęcia i wykonywania przez organ kontroli czynności z naruszeniem art. 48, art. 49, art. 50 ust. 1 i ust. 5, art. 51 ust. 1, art. 54 ust. 1, art. 55 ust. 1 i ust. 2 oraz art. 58 Prawa przedsiębiorców. Sprzeciw może zostać złożony, gdy:

• przedsiębiorca nie został zawiadomiony o zamiarze wszczęcia kontroli,
• kontrola jest prowadzona na podstawie wadliwego zawiadomienia przy uchybieniu terminów w tym zakresie,
• kontrola została podjęta bez okazania legitymacji służbowej i upoważnienia do jej przeprowadzenia lub na podstawie wadliwego upoważnienia bądź z naruszeniem treści upoważnienia,
• kontrola jest prowadzona podczas nieobecności przedsiębiorcy lub innej upoważnionej przez niego osoby,
• czynności kontrolne przeprowadzono poza siedzibą przedsiębiorcy lub miejscem wykonywania działalności gospodarczej oraz poza godzinami pracy lub czasu faktycznego prowadzenia działalności kontrolowanej firmy,
• u kontrolowanego przedsiębiorcy została podjęta kontrola i równocześnie jest prowadzone więcej niż jedno postępowanie kontrolne,
• został przekroczony dopuszczalny maksymalny czas trwania kontroli,
• podjęto i przeprowadzono kontrolę bez ograniczeń czasowych w przypadkach innych niż te wyszczególnione w art. 55 ust. 2 Prawa przedsiębiorców,
• ten sam organ przeprowadził ponowną kontrolę.

Jest to katalog zamknięty. Oznacza to, że uchybienia kontrolerów w zakresie innych regulacji nie dają podstaw do wniesienia sprzeciwu od czynności kontrolnych.

Przypadki, gdy sprzeciw nie jest dopuszczalny

W art. 59 ust. 2 Prawa przedsiębiorców ustawodawca zamieścił wyłączenia przedmiotowe, w których wniesienie sprzeciwu jest niedopuszczalne. Wniesienie sprzeciwu nie jest dopuszczalne, w przypadku gdy organ przeprowadza kontrolę, powołując się na przepisy art. 48 ust. 11 pkt 2, art. 50 ust. 2 pkt 2, art. 54 ust. 1 pkt 2, art. 55 ust. 2 pkt 2 oraz art. 62. Wyłączenia te można podzielić na 2 grupy - z uwagi na okoliczności prowadzenia kontroli i rodzaj prowadzonej działalności gospodarczej, której kontrola dotyczy.

Przykładowo sprzeciwu nie można wnieść w przypadku:

• braku zawiadomienia o kontroli w sytuacji, gdy organ kontrolny powołuje się na przeciwdziałanie popełnieniu przestępstwa, wykroczenia, przeciwdziałanie popełnieniu przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego albo zabezpieczenie dowodów jego popełnienia,
• prowadzenia czynności kontrolnych bez obecności przedsiębiorcy lub jego przedstawiciela, w sytuacji gdy jest to niezbędne do przeciwdziałania popełnieniu przestępstwa, wykroczenia, przeciwdziałania popełnieniu przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego albo zabezpieczenia dowodów jego popełnienia,
• prowadzenia więcej niż jednej kontroli, w sytuacji gdy ratyfikowane umowy międzynarodowe albo bezpośrednio stosowane przepisy prawa Unii Europejskiej stanowią inaczej,
• przekroczenia limitu czasu trwania kontroli, w razie gdy przeprowadzenie kontroli jest niezbędne do przeciwdziałania popełnieniu przestępstwa, wykroczenia, przeciwdziałania popełnieniu przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego albo zabezpieczenia dowodów jego popełnienia.

Procedura wniesienia sprzeciwu

Przedsiębiorca wnosi sprzeciw na piśmie do organu kontroli, którego czynności sprzeciw dotyczy. Należy tego dokonać w terminie 3 dni roboczych od dnia wszczęcia kontroli przez organ kontroli lub wystąpienia przesłanki do wniesienia sprzeciwu. Termin liczy się od dnia następnego po wszczęciu inspekcji. Za datę wniesienia sprzeciwu uznaje się datę jego wpływu do organu.

O wniesieniu sprzeciwu przedsiębiorca zawiadamia na piśmie kontrolującego.

Aby sprzeciw był skuteczny, przedsiębiorca musi go złożyć w terminie 3 dni roboczych od dnia wszczęcia kontroli przez organ lub wystąpienia przesłanki do wniesienia sprzeciwu.

Skutki wniesienia sprzeciwu

Wniesienie sprzeciwu powoduje wstrzymanie:

1) czynności kontrolnych przez organ kontroli, którego czynności sprzeciw dotyczy - z chwilą doręczenia kontrolującemu zawiadomienia o wniesieniu sprzeciwu,

2) biegu czasu trwania kontroli - od dnia wniesienia sprzeciwu do dnia zakończenia postępowania wywołanego jego wniesieniem.

W przypadku wniesienia sprzeciwu organ kontroli może, w drodze postanowienia, dokonać zabezpieczenia dowodów mających związek z przedmiotem i zakresem kontroli, na czas rozpatrzenia sprzeciwu. Zabezpieczeniu podlegają dokumenty, informacje, próbki wyrobów oraz inne nośniki informacji, jeżeli stanowią lub mogą stanowić dowód w toku kontroli. Organ ma 3 dni robocze, licząc od dnia otrzymania sprzeciwu, na jego rozpatrzenie. W efekcie wydaje postanowienie o:

• odstąpieniu od czynności kontrolnych,
• kontynuowaniu czynności kontrolnych.

Nierozpatrzenie sprzeciwu w terminie jest równoznaczne w skutkach z wydaniem przez organ właściwy postanowienia o odstąpieniu od czynności kontrolnych.

Zażalenie i skarga

W razie wydania postanowienia o kontynuacji czynności kontrolnych przedsiębiorca może złożyć zażalenie. Ma na to 3 dni od dnia doręczenia mu postanowienia. Właściwy organ rozpatruje zażalenie w ciągu 7 dni od dnia jego wniesienia oraz wydaje postanowienie o:

• utrzymaniu w mocy zaskarżonego postanowienia,
• uchyleniu zaskarżonego postanowienia i odstąpieniu od czynności kontrolnych.

Nierozpatrzenie zażalenia w terminie jest równoznaczne w skutkach z wydaniem postanowienia o uchyleniu zaskarżonego postanowienia i odstąpieniu od czynności kontrolnych.

Natomiast jeżeli organ II instancji pomimo zażalenia utrzyma postanowienie w mocy, to przedsiębiorca może wnieść skargę do sądu administracyjnego.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 6.03.2018 r. - Prawo przedsiębiorców (Dz. U. z 2023 r. poz. 221 ze zm.)